Charakterystyka gminy

Szanowni Państwo,

Gmina Jedwabno to gmina wiejska należąca administracyjnie do powiatu szczycieńskiego w województwie warmińsko-mazurskim. W latach 1975-1998 gmina należała do województwa olsztyńskiego. Siedzibą gminy jest wieś Jedwabno, która jest oddalona od siedziby powiatu, Szczytna, o 20 km, natomiast od siedziby województwa, Olsztyna, o 43 km. Gmina Jedwabno graniczy z gminami: Szczytno, Wielbark, Pasym, Purda, Nidzica, Olsztynek, Janowo.

Według danych z 31 grudnia 2018 roku gminę zamieszkuje 3758 osób, w tym 1318 mieszkańców Jedwabna.

Mapa pobrana ze strony www.mazurskie.powiaty.cba.pl/szczycienski.htm

Klimat panujący na terenie gminy lokuje się w regionie klimatycznym Pojezierza Mazurskiego, charakteryzującym się cechami zarówno klimatu atlantyckiego jak i kontynentalnego. Ścieranie się tych dwóch klimatów powoduje zmienność pogody, duże amplitudy temperatur oraz zwiększoną ilość opadów wynikającą ze sporej wilgotności powietrza. Lokalne zróżnicowanie klimatu jest skutkiem obecności wielu zbiorników wodnych, które przyczyniają się do zwiększonego zachmurzenia i opadów oraz do późniejszego nadejścia wiosny. Początek okresu wegetacyjnego charakteryzuje się częstymi okresami suszy występującej w kwietniu i maju, a także pojawiającymi się w maju oraz na początku czerwca późnymi przymrozkami.

Okres wegetacyjny wynosi około 200-210 dni w roku. Panujące tu wiatry mają głównie kierunek zachodni lub południowo-zachodni. I tak, wiosną najczęściej wieją wiatry z północy i północnego wschodu, natomiast latem przeważają wiatry zachodnie, z częstym udziałem wiatrów północno-zachodnich przynoszących wraz z powietrzem polarno-morskim ochłodzenie i opady. Jesienią podobnie jak i zimą najczęściej pojawiają się wiatry z południowego zachodu.

Gmina Jedwabno leży w miejscu charakteryzującym się dużą różnorodnością, począwszy od ukształtowania terenu, poprzez obecność licznych jezior, terenów podmokłych, rzek i różnych rodzajów gleb, a w związku z tym różnych zespołów roślinnych. Zawdzięczamy to głównie ostatniemu zlodowaceniu – tzw. bałtyckiemu. Niezwykle zróżnicowana rzeźba terenu jest efektem pobytu lodowca i jego kolejnym fazom postojowym: cofania się i ponownego nachodzenia oraz działalności wód pochodzących z topniejącego lądolodu. Są tu fragmenty krajobrazu równinnego, jak i morenowego z pagórkami i wzniesieniami – tzw. moreny czołowe. W związku z tak różnorodnym ukształtowaniem terenu, świat roślinny i zwierzęcy jest niezwykle bogaty i wyjątkowy w skali całego kraju. Rzadkością jest fakt, iż obszar całej gminy znajduje się w zasięgu Obszaru Chronionego Krajobrazu Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej, a część gminy w sieci Obszarów Natura 2000. Na terenie gminy wyodrębniono aż trzy rezerwaty: Dęby Napiwodzkie, Małga oraz Galwica. Liczne są również inne formy ochrony, to pomniki przyrody w postaci gatunków starych drzew, rosną tu  dąb, lipa i daglezja, wszechobecne są użytki ekologiczne, strefy ochronne gniazdowania ptaków drapieżnych, do których należy bielik, orlik krzykliwy, kania ruda, kania czarna rybołów, oraz strefy ochronne cietrzewia a także lasy ochronne.

Rezerwat leśny Dęby Napiwodzkie (od 1989r.) – 37 ha powierzchni, zlokalizowany w leśnictwie Nowy Las, tuż przy trasie Jedwabno-Nidzica, pomiędzy wsią Nowe Borowe a Kot około 5km od Jedwabna. Utworzony ze względu na stare dęby liczące niemal 400 lat oraz bogate runo leśne złożone z gatunków typowo grądowych jak miodunek, zawilców, przylaszczek, kokoryczy, dzwonków, porzeczki, wawrzynka wilcze łyko, złoci, przytuli, kokoryczek, kopytników, paproci i wielu innych roślin. W rezerwacie można wyróżnić trzy zespoły leśne: grąd nizinny gwiazdnicowy, łęg olszowy oraz bór mieszany sosnowo-dębowy. Obszar ten jest ostoją wielu rzadkich, ciekawych i chronionych ptaków, jak np. orliki krzykliwe, bocian czarny, żurawie. W starych dziuplach schronienie znajdują tu również nietoperze oraz wiele gatunków owadów potrzebujących do rozwoju starych, spróchniałych  drzew. (czytaj więcej)

Rezerwat faunistyczny Małga (od 1991r.) – 150 ha powierzchni zlokalizowany w leśnictwie Dębowiec i leśnictwie Uścianek. Rezerwat utworzono w celu zachowania i ochrony noclegowisk żurawia w okresie wędrówki wiosennej i jesiennej oraz miejsc gniazdowania, żerowania i tokowania kilku rzadkich gatunków ptaków. Małga (Ruda), od której pochodzi nazwa rezerwatu, była kiedyś największą i najstarszą miejscowością gminy Jedwabno zlikwidowaną przez władze państwowe w latach 50. w celu utworzenia poligonu wojskowego Muszaki. W latach 90., po likwidacji poligonu, tereny zostały przekazane Lasom Państwowym. Gospodarzem terenu zostało Nadleśnictwo Jedwabno, które po inwentaryzacji przyrodniczej zdecydowało o utworzeniu rezerwatu. Miejsce to stało się ostoją wielu chronionych zwierząt, począwszy od wilków, bobrów, łosi poprzez ptaki drapieżne jak bielik czy orlik, kuraki np. cietrzew, aż po bogactwo gadów i płazów oraz owadów. Cały obszar po byłym poligonie Muszaki wchodzi w skład sieci Obszarów Natura 2000.

Rezerwat torfowiskowy Galwica (od 1958r.) – 95 ha powierzchni utworzony został dla ochrony ekosystemu torfowiskowego z charakterystyczną dla niego roślinnością jest jednocześnie ostoją ptactwa wodno ? błotnego. Swym zasięgiem rezerwat obejmuje rozległe torfowisko niskie i przejściowe. Występuje tu wiele rzadkich i ginących roślin oraz zwierząt. Rosną tu turzyce, lipiennik Loesela, listera jajowata, storczyk Traunsteinera, kruszczyk błotny. Gniazdują rzadkie gatunki ptaków: orlika krzykliwego, żurawia, gągoła, kureczki nakrapianej, bekasa kszyka. Teren rezerwatu otoczony jest ochroną ścisłą ochroną (czytaj więcej)

Pomniki Przyrody

Większą część obszaru gminy, bo ponad 68% zajmują lasy w większości zarządzane przez Lasy Państwowe, natomiast niewielki obszar stanowią lasy prywatne. Pozostała część gminy ma charakter typowo rolniczy i rekreacyjny. Ze względu na bogatą bazę ośrodków wypoczynkowych, gospodarstw agroturystycznych oraz ofertę gastronomiczną i rekreacyjną wypoczynek i turystyka na terenie gminy Jedwabno są wyjątkowe. Tereny są atrakcyjne zarówno w sezonie letnim jak i zimowym. Przyciągają nie tylko pasjonatów przyrody, ale ludzi, którzy chętnie pojeżdżą konno, na rowerze, nartach, czy popływają łódką lub kajakiem. Liczne, czyste jeziora sprzyjają wędkarstwu. Natomiast w lasach można zbierać czyste jagody, poziomki i grzyby. Leśnicy wytyczyli specjalne ścieżki konne, rowerowe i edukacyjne oraz zlokalizowali miejsca parkingowe (mapa Szlaki Turystyczne). Jedna z takich ścieżek rowerowo-pieszych, przygotowanych przez Nadleśnictwo Jedwabno, zlokalizowana jest wzdłuż drogi krajowej na odcinku Jedwabno-Dłużek (4km) i łączy się ze ścieżką dydaktyczno-edukacyjną (3km).

Małga

Gmina Jedwabno słynie z licznych jezior i rzek. Najbardziej popularne to:

Jezioro Świętajno – jedno z najczystszych jezior w Polsce, bardzo popularne w sezonie letnim i chętnie odwiedzane zarówno przez mieszkańców jak i turystów. Miejsce spotkań wielu subkultur, które łączy aktywny wypoczynek nad tym właśnie jeziorem. Wieczorne ogniska, śpiewy przy gitarze, klimatyczna atmosfera. Dodatkowo jezioro jest zagospodarowane turystycznie tzn. są wypożyczalnie sprzętu wodnego, miejsca wyznaczone na ogniska, pole namiotowe, ławeczki nad brzegiem jeziora, mola i kładki, łagodne i przyjemne zejście do jeziora (piękny, czysty piasek). Każdego roku organizowana jest nad nim zabawa Świetojanki, obfitująca w różne atrakcje m.in. konkurencję pływanie na byle-czym (lokalizacja Narty – Warchały).

Jezioro Burdąskie – pięknie usytuowane, idealne miejsce do odpoczynku, znacznie spokojniejsze niż Jezioro ?Świętajno?. Polecam osobom, które cenią ciszę i spokój (lokalizacja Burdąg)

Jezioro Dłużek – uważane za jezioro stworzone do rodzinnego wypoczynku i wędkowania. Kąpielisko usytuowane z dala od ruchliwej trasy (drugi brzeg jeziora), pole namiotowe (lokalizacja Dłużek)

Jezioro Jedwabskie – urokliwe miejsce wśród łąk i lasów, ważne miejsce dla turystów, którzy przyjeżdżają wypoczywać tu już od wielu lat. Jezioro z tajemniczą wyspą ?Tumidaj? (lokalizacja Jedwabno)

W gminie Jedwabno jest jeszcze wiele jezior (m.in. j. Małszewskie, j. Czarne, j. Brajnickie) tak samo atrakcyjnych i ciekawych, gorąco zachęcamy do samodzielnego odkrywania ich i poznawania na swój własny sposób. Ta wyprawa na pewno okaże się fajną przygodą.

Płynąca przez naszą gminę rzeka Omulew posiada status szlaku kajakowego, pozwala tym samym na aktywną formę wypoczynku. Szlak na terenie gminy przebiega przez tereny leśne, gdzie można podziwiać faunę i florę Mazur. Technicznie niezbyt trudny.

Omulew

Gmina Jedwabno to także lokalne, niezwykle urokliwe zabytki takie jak np. kościół parafialny pw. św. Józefa z 1930 roku wraz z plebanią w Jedwabnie, cmentarz rzymsko-katolicki z 1930 roku w Jedwabnie, karczma z zajazdem z XVIII/XIX wieku i młyn wodny z 2 pł. XIX wieku w Małszewie, kościół ewangelicki, obecnie rzymsko-katolicki parafialny pw. św. Wojciecha z lat 1901-02 ukryty w Nowym Dworze, zabytkowe, drewniane mazurskie chaty w miejscowościach Szuć, Kot, Małszewo, Jedwabno, Burdąg czy Nowy Dwór. Miejscowości te leżą na terenie gminy Jedwabno i każda z nich warta jest osobnej uwagi. W samym Jedwabnie warto odwiedzić też siedzibę nadleśnictwa, gdzie po umówieniu można zwiedzić wyjątkowo rzadką i ciekawą wyłuszczarnię nasion szyszek. Także historia gminy to wiele, bardzo interesujących wydarzeń z przeszłości Mazur i odleglejszych czasów, kiedy obszar ten zamieszkiwało pruskie plemię Galindów. Gmina Jedwabno to obszar wyjątkowy, posiadający szczególne walory przyrodnicze, krajobrazowe, historyczne a co za tym idzie – wypoczynkowe.